Hamide HANGÜL
Arıcılıkta uygun bir ekolojiye sahip olan Türkiye, 500 ballı endemik bitki çeşidi yetişiyor. Dünya ballı bitkiler florasının da yüzde 75’ine sahip. Çam, kestane, kekik, geven, narenciye, pamuk ve ayçiçeği balları önemli bal çeşitleri arasında.
Yıllık 115 bin ton üretimle Çin’den sonra ikinci sırada. Bal pazarı 10 milyar TL büyüklüğe sahip ve 100 bin aile de arıcılıkla geçiniyor. Ancak balla üretilen ürünlerin çok düşük olduğu belirtiliyor. O nedenle sanayide gıda işletmelerinin ihtiyaç duyduğu ürünler yurt dışından temin ediliyor. Türkiye’de iki kuşaktır balcılık yapan Anavarza Bal, gıda endüstrisinin de ihtiyaçlarını karşılamak için krem ve toz bal üretimine başladı.
En fazla bal üreten ilçe Kozan
Dünya Arı Günü kapsamında Kozan’da yılın ilk bal hasadında biraraya geldiğimiz Anavarza Bal Genel Müdürü Can Sezen, Türkiye’nin ilçe azında en çok bal üreten ilçesinin Adan Kozan olduğunu belirterek, “Türkiye’nin bal üretiminde Ordu, Adana ve Muğla ilk üçte. Ordu 19 bin ton, Adana 16 bin ton civarında üretimi var. Malatya’da üç gül, Kayseri’de keven balı hasat ediliyor. Balıkesir ile Trakya arasında meşe balı oluyor” bilgilerini verdi.
Doğru stratejilerle pazarı büyütelim
Türkiye’nin çeşitlilik olarak dünyada ilk sırada olduğunu ve 9 milyon arı kovanı bulunduğunu söyleyen Sezen, 500 tane ballı endemik bitkinin olduğunu aktardı. Arıcılık yapan 100 bin arıcı ailesi olduğuna da işaret eden Sezen, “Ancak arıcılarımız, propolis, polen alamıyor, maliyetinden dolayı. Böyle olunca dünya ile rekabet edemiyor” dedi.
Anavarza Bal olarak 20’ye yakın ürün çeşidi bulunduğuna işaret eden Sezen, Türkiye’nin iki büyük bal markasından biri olduklarını, yıllık 8 bin 500 tonluk bal kavanozlama kapasitesine sahip olduklarını açıkladı. Sezen, “Yaklaşık 100 kişilik bir ekiple faaliyet gösteriyoruz. 2023 yılı ciromuz yaklaşık 235 milyon TL, bir önceki yıla oranla yaklaşık yüzde 100 bir büyüme gerçekleştirdik TL olarak. Tonaj olarak da yüzde 30 gibi bir büyüme sağladık. Yüzde 5’lik ihracatımızı büyütmek istiyoruz” dedi.
Çikolata, cipse giren ‘toz bal’ çay kahve için yolda
Sektörde, ciroda diğer bal ürünlerinin çok düşük olduğuna işaret eden Sezen, inovasyonla krem bal ve toz bal da ürettiklerini açıklayarak, sözlerini şöyle sürdürdü: “Türkiye’de ilk defa krem balı ürettik. Ekmeğe çok rahat tereyağı gibi sürülebiliyor. Üç gün tazeliğini korumasını sağlıyor. Avrupa’da Amerika’da yıllardır satılan bir ürünü ilk kez ülkemizde yaptığımız Ar-Ge çalışmaları sonucunda çıkardık.
Bir de toz balımız var. O da Türkiye’de ilk defa ürettiğimiz bir ürün. Daha önce ithal ediliyordu. Şu an endüstride çikolata, mama, gofret firmaları için veriyoruz. Henüz endüstriyel satışı yapılıyor. Yıl sonuna doğru yapacağımız yatırımla, tüketici çayına-kahvesine şeker yerine bunu kullanabilecek. İlk üç ayda satışların yüzde 10’u toz bal, 2,5 katı kadar bir katma değeri var.”
Yangın sonrası çam balı üretimi 20 bin tona düştü
Yangın sonrası çam balı üretimi 20 bin tona düştü Muğla, Manavgat, Milas, Marmaris gibi bölgelerde 2021 yılında çıkan orman yangınları sonrasında çam balı üretiminde düşüş olduğunu söyleyen Can Sezen, sözlerini şöyle sürdürdü: “Yangın öncesi 3,5-4 milyon arı kolonisi o bölgede oluyordu. Ancak yangın olduğunda mevsim itibariyle orada çok büyük arı kovanı yoktu. Ancak basra böcekleri ölümleri oldu çam ağaçlarıyla. O nedenle çam balı üretimi halen eksik, 45 bin ton üretim vardı, geçen sene üretilen 15-20 bin ton arası. Yangınlardan sonra milli parklar arıcılar için açıldı.”
‘Gölge’ sahtecilere karşı 10 milyonluk yatırım
Balda taklitçilere karşı en son C3 analizlerine başladıklarını ve yaklaşık 10 milyon TL’lik bir yatırım yaptıklarını açıklayan Can Sezen, şunları kaydetti: “Son iki yıldır, sahte ürüne beta fruktofuranoz enzim denen bir ürün koyuyorlar ve bütün analizlerden geçiyordu. Yani bu, bir anlamda gölgeleme yapıyor. Şu an biz bu analizleri de yapabiliyoruz. Dünyada yapılan analizlerin hepsini bu tesiste yapabiliyoruz. Laboratuvarımızda ballar 100’e yakın analizden geçiyor. Pestisit, antibiyotik ve kalıntı analizlerine bakılıyor. Dünyanın en yetkin 10 tesisinden birisi konumunda. Dünyanın en büyük gıda markalarından bazılarının da tedarikçisi konumundayız.”
