Uluslararası Adalet Divanı (UAD), İsrail’in saldırısı altındaki Refah’a ilişkin yapılan başvuruyla ilgili kararında, Gazze’deki insani durumun daha da kötüleştiğini ve yeni tedbir kararlarına ihtiyaç duyulduğunu ifade etti. Reuters haber ajansının aktardığına göre, mahkeme, İsrail’in Refah’taki askeri operasyonlarını durdurmasına hükmetti.
Mahkeme Başkanı Nawaf Salam, İsrail’in Refah’taki ‘askeri harekatını derhal durdurması gerektiğini’ kaydetti. Kararda, “İsrail, Filistinlilerin kısmen dahi yok olmasına yol açabilecek yaşam koşullarına sebep olan askeri saldırılarını ve tüm eylemleri derhal durdurmalıdır” denildi. UAD, ayrıca, İsrail’in acilen ihtiyaç duyulan hizmetlerin ve insani yardımın engelsiz şekilde sağlanabilmesi için Refah sınır kapısını açık tutması gerektiğini belirtti.
İSRAİL, UAD’YE 1 AY İÇİNDE RAPOR SUNACAK
Güney Afrika Cumhuriyeti’nin başvurusu üzerine, görülen iki duruşmanın ardından UAD’nin aldığı kararı okuyan Mahkeme Başkanı Salam, “İsrail devleti, Refah vilayetindeki askeri harekatını ve Gazze’deki yaşam koşullarında Filistinlilere tamamen ya da kısmen fiziksel yıkım getirebilecek diğer her türlü eylemlerini durdurmalıdır” ifadelerini kullandı. 15 hakimden oluşan mahkemenin kararı, ikiye karşı 13 hakimin kararıyla alındı. İki hakimden birinin Ugandalı, diğerinin İsrailli olduğu bilgisi verildi.
Gazze’deki durumun 26 Ocak’taki karardan bu yana özellikle gıdaya erişim ve insani durum bakımında ciddi şekilde kötüleştiği belirtilen kararda, Refah’a yönelik İsrail saldırılarının devamı durumunda insani durumun felaket düzeyinde kötüleşeceği ifade edildi. İsrail saldırıları altındaki Gazze’deki insani durumun daha da kötüleştiğini ve yeni tedbir kararlarına ihtiyaç duyulduğunu bildiren Uluslararası Adalet Divanı, İsrail’in Refah kentine yönelik askeri saldırılarını derhal durdurmasını emretti.
Divan ikinci olarak İsrail’den, Gazze’de acilen ihtiyaç duyulan hizmetlerin ve insani yardımın engelsiz bir şekilde sağlanabilmesi için Refah sınır kapısını açık tutmasını istedi. İsrail’in Birleşmiş Milletler (BM) yetkili organları tarafından soykırım iddialarını araştırmak üzere görevlendirilen uzmanların, Gazze Şeridi’ne engelsiz erişimini sağlamak üzere etkili tedbirler almasını da isteyen Uluslararası Adalet Divanı, İsrail’in alınacak tüm tedbirlere ilişkin bir ay içinde Mahkeme’ye bir rapor sunmasına hükmetti.
FİLİSTİN YÖNETİMİ: ULUSLARARASI FİKİR BİRLİĞİNİ YANSITIYOR
UAD’nin kararını açıklamasının ardından, Mahmud Abbas başkanlığındaki Filistin Yönetimi ve Hamas’tan konuya ilişkin ayrı ayrı açıklamalar yapıldı. Mahmud Abbas’ın sözcüsü Nabil Abu Rudeina, Reuters haber ajansına yaptığı açıklamada, Filistin Yönetimi’nin bugün alınan UAD kararını memnuniyetle karşıladığını, alınan bu kararın Gazze Şeridi’ndeki savaşın bitmesi yönündeki uluslararası fikir birliğini yansıttığını belirtti.
Hamas’tan yapılan açıklamada da Uluslararası Adalet Divanı’nın kararının memnuniyetle karşılandığı belirtildi. Kararın ‘yeterli olmadığını’ savunan Hamas, İsrail’in tüm Gazze Şeridi’ndeki saldırılarına son vermesinin gerektiğini ifade etti. Hamas ayrıca Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne (BMGK) seslenerek UAD kararını uygulamasını istedi. Hamas’ın açıklamasında ayrıca UAD’nin Gazze’ye bir soruşturma komitesi gönderme planı da memnuniyetle karşılandı. Hamas, komiteyle ‘işbirliği’ sözü verdi.
İSRAİLLİ İKİ BAKANDAN KARARA TEPKİ: ‘KABUL ETMEYECEĞİZ’
UAD kararının ardından İsrail’den ilk açıklama faşist Maliye Bakanı Bezalel Smotriç’ten geldi. Bakan Smotriç, Uluslararası Adalet Divanı’nın İsrail’den savaşı durdurmasını talep ederek İsrail’in var olmaya son vermeye karar vermesini talep ettiğini, İsrail’in bunu kabul etmeyeceğini savundu. Sosyal medya platformu X (eski adıyla Twitter) üzerinden açıklama yapan Smotriç, “İsrail Devleti varlığı için savaş halindedir” iddiasında bulundu.
İsrail’in faşist Ulusal Güvenlik Bakanı Ben-Gvir de X platformundan yaptığı paylaşımda, ‘İsrail’in geleceğinin Yahudi olmayanların ne söyleyeceğine değil, Yahudilerin ne yapacağına bağlı olduğunu’ savundu. Ben-Gvir, UAD’nin kararına karşı tek cevabın ‘Refah’ı işgal etmek, askeri baskıyı artırmak ve Hamas’ın yenilgisi’ olduğunu’ öne sürdü.
Öte yandan, ABD’nin Axios haber sitesi, Uluslararası Adalet Divanı’nın ‘Refah’ kararını açıklamasının ardından, İsrail Savaş Kabinesi üyesi Benny Gantz’ın ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdiğini iddia etti.
İSRAİLLİ MUHALEFET LİDERİNDEN UAD’YE ELEŞTİRİ: ‘AHLAKİ BİR ÇÖKÜŞ…’
İsrail’in eski dışişleri bakanı ve mevcut muhalefet lideri Yair Lapid, Uluslararası Adalet Divanı’nın kararına ilişkin açıklamasında, kararı kınayarak kararın, saldırıların sona erdirilmesi talebi ile Gazze’de rehin tutulan İsraillilerin serbest bırakılması talebi arasında bir bağlantı kurmadığını söyledi. Lapid, mahkemenin bu iki konuyu birbiriyle ilişkilendirme konusunda başarısız olmasını ‘ahlaki bir çöküş ve ahlaki bir felaket’ olarak nitelendirdi.
GÜNEY AFRİKA CUMHURİYETİ: KARAR BAĞLAYICI, İSRAİL BUNA UYMALI
UAD’de davacı ülke konumunda olan Güney Afrika Cumhuriyeti’nin Uluslararası İlişkiler Departmanı’ndan da karara ilişkin açıklama yapıldı. Kararı ‘çığır açan’ bir karar olarak nitelendiren ülke, bu kararla birlikte BMGK’ye başvuracaklarını kaydetti. Açıklamada, kararın bağlayıcı olduğu, İsrail’in buna uymak durumunda olduğu da vurgulandı.
BORRELL: BİR SEÇİM YAPMAMIZ GEREKECEK
Avrupa Birliği (AB) Dışişleri ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, İtalya’nın Floransa kentinde katıldığı bir etkinlikte yaptığı açıklamada Uluslararası Adalet Divanı’nın ‘Refah’ kararını değerlendirdi. Borrell, Avrupa Birliği’nin pozisyonunun ne olacağıyla ilgili ‘bir seçim yapmak durumunda kalacağını’ söyledi.
Borrell, açıklamasında şu ifadeleri kullandı: “Bugün açıklanan Uluslararası Adalet Divanı kararına yanıtımız ne olacak? Pozisyonumuz ne olacak? Uluslararası hukukun üstünlüğü kurumlarına desteğimiz ile İsrail’e desteğimiz arasında bir seçim yapmamız gerekecek.”
GÜNEY AFRİKA HANGİ YENİ TEDBİRLERİ TALEP ETMİŞTİ?
İsrail’e UAD nezdinde ‘soykırım’ iddiasıyla başvuruda bulunan Güney Afrika Cumhuriyeti’nin yeni başvurusunda İsrail’e karşı alınmasını talep ettiği yeni tedbirler şu şekildeydi:
“1- İsrail, Refah’taki askeri saldırılarını durduracak ve derhal geri çekilecek.
2- İsrail, Gazze’deki durumu incelemek ve delillerin korunmasını ve saklanmasını sağlamak amacıyla BM kuruluşları başta olmak üzere sivil toplum kuruluşları, araştırmacılar ve gazetecilerin Gazze’ye engelsiz erişimini sağlamak ve kolaylaştırmak için derhal tüm etkili önlemleri alacak ve ordusunun, erişimi engelleyecek şekilde hareket etmemesini sağlayacak.
3- İsrail, yeni tedbir kararının açıklanmasından sonra bir hafta içinde hem önceki tedbirlerin hem de yeni talep edilen tedbirlerin uygulanması için aldığı önlemleri anlatan erişime açık bir raporu Divan’a sunacak.”
Ne olmuştu?
Güney Afrika Cumhuriyeti, 1948 tarihli Birleşmiş Milletler (BM) Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi’ni ihlal ettiği gerekçesiyle 29 Aralık 2023’te İsrail aleyhine UAD’de dava açmıştı. Güney Afrika, Gazze’deki durumun aciliyeti sebebiyle UAD’den ihtiyati tedbirlere hükmetmesini istemiş ve tedbir talebine ilişkin duruşmalar 11-12 Ocak tarihlerinde Hollanda’nın Lahey kentindeki Barış Sarayı’nda yapılmıştı.
Uluslararası Adalet Divanı, 26 Ocak’ta açıkladığı tedbir kararlarında, İsrail’in Soykırım Sözleşmesi’nin 2’nci maddesinde tanımlanan fiillerin işlenmemesi için elinden gelen tüm önlemleri almasına, İsrail ordusunun Soykırım Sözleşmesi’nin 2’nci maddesindeki fiilleri işlemesini engelleyecek önlemleri ivedilikle almasına, Gazze’deki Filistinlilere yönelik soykırım çağrısı yapanları önlemek, engellemek ve cezalandırmak için gereken tüm adımları atmasına, Gazze’deki Filistinlilerin karşılaştığı olumsuz yaşam koşullarını ortadan kaldırmak için ihtiyaç duyulan temel hizmetlere ve insani yardımın sağlanmasını mümkün kılan acil ve etkili önlemleri almasına, Gazze’deki Filistinlilere karşı Soykırım Sözleşmesi’nin ihlalini gösteren delillerin yok edilmesini önlemek ve korunmasını sağlamak için etkili tedbirler almasına, kararın yürürlüğe girmesinden itibaren 1 ayda alınan tüm tedbirler hakkında mahkemeye bir rapor sunmasına hükmetmişti.
(DIŞ HABERLER SERVİSİ)
